.

FRONTEX


-Του Ανδρέα Αλεξανδρόπουλου, διεθνολόγου

Ο Ευρωπαικός Οργανισμός για την διαχείρηση της Επιχειρισιακής Συνεργασίας στα Εξωτερικά Σύνορα των Χωρων Μελών της Ε.Ε

Σύμφωνα με τον Lutterberg (2004: 1), ένα βασικό χαρακτηριστικό των σύγχρονων εθνικών κρατών είναι η διαφοροποίηση μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας, καθώς και μεταξύ αστυνομίας και στρατού. Αυτή η διαφοροποίηση κατά τη μεταψυχροπολεμική εποχή γίνεται σταδιακά ολοένα και πιο δύσκολη λόγω των αυξανόμενων κινδύνων και προκλήσεων που εμφανίζονται όχι σε εθνικό αλλά σε διεθνές επίπεδο. Έτσι, κατά τη συγκεκριμένη περίοδο γινόμαστε μάρτυρες της εμφάνισης οργανισμών ή οργανώσεων ασφαλείας που λειτουργούν σε ένα επίπεδο μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας, και χαρακτηριστικές περιπτώσεις αποτελούν: 1) ο συνοριακός έλεγχος όπου τα σώματα της χωροφυλακής (gendarmeries) συχνά καλούνται να αντιμετωπίσουν διάφορα ζητήματα που σχετίζονται με τη διεθνή ασφάλεια, και 2) οι ειρηνευτικές επιχειρήσεις, των οποίων ο ρόλος στις προσπάθειες αναδιοργάνωσης που λαμβάνουν χώρα σε περιοχές όπου έχουν λήξει κάποιες πολεμικές επιχειρήσεις, γίνεται ολοένα και σημαντικότερος.

Στην ευρωπαϊκή ήπειρο υπάρχουν διάφορα σώματα αστυνόμευσης που με βάση τα χαρακτηριστικά τους βρίσκονται στο μέσο μεταξύ των αστυνομικών και των στρατιωτικών δυνάμεων μιας χώρας. Έτσι, σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία και η Αυστρία, όπου υπάρχει και χωροφυλακή και αστυνομία πόλεων, η πρώτη έχει το καθήκον της διατήρησης της τάξης και του νόμου στις αγροτικές περιοχές. Πολλές φορές ως (παρα)στρατιωτικές δυνάμεις εμπλέκονται στην αντιμετώπιση προβλημάτων όπως στην αντιμετώπιση ταραχών ή της τρομοκρατίας στον συνοριακό έλεγχο (Lutterberg 2004: 50).

Γενικότερα, κατά τη μεταψυχροπολεμική εποχή οι χώρες της ευρωατλαντικής περιοχής αντιμετωπίζουν προκλήσεις που, πέρα από τα προβλήματα που δημιουργούνται από τα αποκαλούμενα κράτη-παρίες ή ταραξίες, είναι ολοένα και λιγότερο κρατο-κεντρικά ή καθαρά στρατιωτικής φύσης και ολοένα και περισσότερο διεθνή, καθώς συνίστανται σε γεγονότα ή δραστηριότητες διασυνοριακής φύσης, όπως π.χ. η εμπορία ναρκωτικών και ανθρώπων, η παράνομη μετανάστευση και το διεθνές οργανωμένο έγκλημα. Έτσι, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη το ζήτημα του συνοριακού ελέγχου ή της συνοριακής ασφάλειας αναδεικνύεται σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό στον πολιτικό λόγο (με άλλα λόγια «τιτλοποείται»), ιδιαίτερα μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου στις 11/9/2001. Στη δε Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), μετά τη Συνθήκη του Σέγκεν (1985), με την οποία ουσιαστικά καταργήθηκαν οι συνοριακοί έλεγχοι μεταξύ των χωρών μελών της ΕΕ, δόθηκε έμφαση στον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, π.χ. σε χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία, η Ιταλία και η Ισπανία (Lutterberg 2004: 51-52).

Στο παραπάνω πλαίσιο δημιουργήθηκε το 2004 ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για τη Διαχείριση της Επιχειρησιακής Συνεργασίας στα Εξωτερικά Σύνορα των Χωρών Μελών της ΕΕ (Frontex[1]). Η βούληση των κρατών-μελών της ΕΕ σε σχέση με την καλύτερη διαχείριση του ελέγχου των εξωτερικών συνόρων (που τελικά οδήγησε και στη δημιουργία του FRONTEX) διαμορφώθηκε από τρεις παράγοντες: 1) την αύξηση του προβλήματος των μεταναστευτικών ροών προς την ΕΕ ιδιαίτερα μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, 2) κατά τις διεργασίες που αφορούσαν την προσχώρηση πολλών κρατών το 2004 στην ΕΕ, τέθηκε το ζήτημα του κατά πόσο κάποια από τα μελλοντικά μέλη της θα μπορούσαν να ελέγξουν αποτελεσματικά τα νέα εξωτερικά της ΕΕ (που θα προέκυπταν από την προσθήκη των νέων κρατών), και 3) σε σχέση και με το (2) η ισχυροποίηση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών θεωρήθηκε ως ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί η τυχόν ανεπάρκεια στον συνοριακό έλεγχο σε κάποια από τα νέα κράτη-μέλη, ιδιαίτερα όσον αφορά τα στάνταρ που προβλέπονταν από τη Συνθήκη του Σένγκεν (Léonard 2010: 233-234).


Έτσι, οι χώρες της ΕΕ αποφάσισαν την ίδρυση του FRONTEX με βασικό σκοπό «να διευκολύνει την εφαρμογή των ενεστώτων και μελλοντικών κοινοτικών μέτρων σχετικά με τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, εξασφαλίζοντας το συντονισμό των ενεργειών των κρατών μελών κατά την εφαρμογή των μέτρων αυτών» (Κανονισμός 2007/2004 του Συμβουλίου 26/10/2004, σελ. 1, νο. 4).

Αναλυτικότερα ο FRONTEX, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθ. 2 του παραπάνω (ιδρυτικού) κανονισμού έχει τα εξής καθήκοντα: «α) συντονίζει την επιχειρησιακή συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών στον τομέα της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων, β) επικουρεί τα κράτη μέλη στην εκπαίδευση των εθνικών συνοριακών φυλάκων, μεταξύ άλλων με την καθιέρωση κοινών προδιαγραφών εκπαίδευσης, γ) πραγματοποιεί αναλύσεις κινδύνου, δ) παρακολουθεί τις εξελίξεις των ερευνών σχετικά με τον έλεγχο και την επιτήρηση των εξωτερικών συνόρων, ε) επικουρεί τα κράτη μέλη σε περιπτώσεις που απαιτείται αυξημένη τεχνική και επιχειρησιακή συνδρομή στα εξωτερικά σύνορα, στ) παρέχει στα κράτη μέλη την αναγκαία στήριξη για την οργάνωση κοινών επιχειρήσεων επαναπατρισμού».

Σύμφωνα με τη Léonard (2010: 247, 248) οι δραστηριότητες του FRONTEX έχουν συμβάλλει σημαντικά στην τιτλοποίηση (securitisation) των ζητημάτων που αφορούν το άσυλο και τη μετανάστευση στην ΕΕ. Από την άλλη πλευρά, η αυτονομία του είναι εξαιρετικά περιορισμένη, καθώς οι δραστηριότητές του ελέγχονται σε μεγάλο βαθμό από τα κράτη-μέλη και η πραγμάτωσή τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από αυτά. Σε οικονομικό δε επίπεδο εξαρτάται από τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η Léonard θεωρεί ότι τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν στα πλαίσια της αναθεώρησης του κανονισμού του FRONTEX, αν και θεωρούμε ότι δεν αρκεί να προβλέπεται κάτι σε έναν κανονισμό αλλά να υπάρχει και η βούληση των κρατών-μελών να το εφαρμόσουν ως συνεργαζόμενα μέλη ενός διακρατικού οργανισμού, όπως είναι η ΕΕ.

Βιβλιογραφία

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2007/2004 του Συμβουλίου της 26ης Οκτωβρίου 2004 (http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32004R2007&from=EL)

Léonard S. (2010). “EU border security and migration into the European Union: FRONTEX and securisation through practices”. European Security 19, 231-254.

Lutterbeck D. (2004). “Between police and military: the new security agenda and the rise of gendarmeries”. Journal of the Nordic International Studies Association 39, 45-68.

[1] από τα αρχικά του γαλλικού frontières exteriéures «εξωτερικά σύνορα»

Ετικέτες
[blogger]

Author Name

Φόρμα επικοινωνίας

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *

Από το Blogger.