Για δύο μήνες, στις αρχές του 2018, η δημοσιογράφος τεχνολογίας Kashmir Hill επέτρεψε σε «αθώα» αντικείμενα οικιακής χρήσης να την κατασκοπεύουν.
Μετέτρεψε το -ενός υπνοδωματίου- διαμέρισμά της, σε ένα «έξυπνο σπίτι» και κατέγραψε πόσες πληροφορίες συλλέγονταν από τις επιχειρήσεις που είχαν κατασκευάσει τις συσκευές.
Ήταν σαν να ζεις σε μια «εμπορική, εποπτική κατάσταση, χωρίς καμία ώρα ψηφιακής σιωπής», αναφέρει. Η Hill έδωσε μια ομιλία στο TED περιγράφοντας την εμπειρία της.
Η συνάδελφός της Surya Mattu κατασκεύασε ένα ειδικό wi-fi router για να παρακολουθεί τις συσκευές που χρησιμοποιούσε. Διαπίστωσαν ότι έδιναν πολλές πληροφορίες στους κατασκευαστές τους.
«Το Amazon Echo [έξυπνος ομιλητής] μιλούσε στους διακομιστές της Amazon κάθε τρία λεπτά και η τηλεόραση έστελνε πληροφορίες για κάθε εκπομπή που παρακολουθούσαμε στο Hulu, το οποίο με τη σειρά του τις μοιραζόταν με διαφημιστές».
Ίσως όμως το πιο ανησυχητικό να μην ήταν τα στοιχεία που μπορούσε να παρακολουθήσει, αλλά εκείνα που δεν μπορούσε. «Τα υπόλοιπα δεδομένα δεν γνωρίζω τελικά πού μοιράστηκαν», αναφέρει.
Η έλλειψη διαφάνειας για το τι συμβαίνει με τον τεράστιο όγκο των δεδομένων των καταναλωτών που απορροφάται από έξυπνες συσκευές και κοινωνικά δίκτυα είναι το θέμα των ημερών τις τελευταίες εβδομάδες.
Το Facebook παραμένει υπό έντονο έλεγχο, αφότου αποκαλύφθηκε ότι η εταιρεία Cambridge Analytica είχε πρόσβαση σε έως και 87 εκατομμύρια προφίλ χρηστών του Facebook, χωρίς να το γνωρίζουν οι χρήστες.
Ενώ όμως, ορισμένοι καταναλωτές είναι έτοιμοι να παραχωρήσουν τα δεδομένα τους για την εύκολη πρόσβαση σε δωρεάν υπηρεσίες όπως το Facebook και το Google, η Hill δεν αισθάνθηκε το ίδιο για το «έξυπνο πείραμά» της.
«Το έξυπνο σπίτι μου δεν ήταν βολικό. Τα πράγματα δεν λειτούργησαν, ο έξυπνος καφές ήταν φρικτός, η Alexa δεν μας καταλάβαινε και το συμπέρασμά μου ήταν ότι το εμπόριο της ιδιωτικής ζωής δεν άξιζε».
Το Facebook μπορεί να είναι επί του παρόντος στο προσκήνιο, ωστόσο δεν είναι σε καμία περίπτωση το πρώτο που κάνει κακή χρήση των δεδομένων των χρηστών.
Το 2017 ο κατασκευαστής έξυπνης τηλεόρασης Vizio συμφώνησε να καταβάλει ένα πρόστιμο 2,2 εκατομμυρίων δολαρίων για να διευθετήσει μια αγωγή που άσκησε η αμερικανική ομοσπονδιακή επιτροπή εμπορίου επειδή η εταιρεία εγκατέστησε λογισμικό σε 11 εκατομμύρια έξυπνες τηλεοράσεις για τη συλλογή δεδομένων προβολής, χωρίς να ενημερώνει τους πελάτες ή να ζητά τη συγκατάθεσή τους.
Επιπλέον, συγκέντρωσε τη διεύθυνση IP κάθε νοικοκυριού, τα κοντινά σημεία πρόσβασης Wi-Fi και τον ταχυδρομικό κώδικα και μοιράστηκε τις πληροφορίες αυτές με άλλες εταιρείες για να στοχεύσει με διαφημίσεις τους κατόχους τηλεοράσεων Vizio.
Και τον Αύγουστο του 2016, σε ένα ιδιαίτερο παράδειγμα κατάχρησης δεδομένων, οι hackers στο συνέδριο ασφαλείας Def Con αποκάλυψαν ότι οι έξυπνοι δονητές We-Vibe της Standard Innovation διαβίβασαν δεδομένα χρήστη, συμπεριλαμβανομένων των επιπέδων θερμοκρασίας και της έντασης των κραδασμών στην εταιρεία σε πραγματικό χρόνο.
«Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι το θέμα έχει εστιαστεί γύρω από το Facebook αλλά είναι ένα πολύ ευρύτερο ζήτημα», δήλωσε η Hill.
«Χρησιμοποιούμε πλατφόρμες για τα smartphones και τα κοινωνικά δίκτυα που μας εισάγουν σε εφαρμογές τρίτων και δεν έχουμε πλήρη συναίσθηση για το τι σημαίνει αυτό και πόση ευθύνη πρέπει να έχουν οι εταιρείες για να ελέγξουν αυτές τις εφαρμογές και να κρατήσουν τα δεδομένα μας ασφαλή.»
Αυτό πρόκειται να αλλάξει στην Ευρώπη με την εισαγωγή του γενικού κανονισμού για την προστασία των δεδομένων (GDPR), η οποία υπόσχεται στους καταναλωτές πολύ μεγαλύτερο έλεγχο των δεδομένων τους.
Επί του παρόντος, η κατάσταση στις ΗΠΑ είναι πολύ διαφορετική. Οι πολίτες δεν έχουν το δικαίωμα να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες που έχουν αποθηκεύσει οι επιχειρήσεις σε αυτές.
Ωστόσο, η Καλιφόρνια, η οποία φιλοξενεί τους περισσότερους από τους μεγαλύτερους τεχνολογικούς γίγαντες, εξετάζει επί του παρόντος έναν νόμο που θα δίνει στους χρήστες πρόσβαση στα δεδομένα τους και θα τους επιτρέπει να ζητούν από τις εταιρείες να μην τα πωλούν.
Για την Hill, οι αλλαγές στην Ευρώπη δεν μπορούν να γίνουν αρκετά σύντομα. «Ελπίζω ότι το GDPR θα έχει έντονη επίδραση στις ΗΠΑ», αναφέρει.
Εν τω μεταξύ, δεν είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει πλήρως το πείραμα του έξυπνου σπιτιού της. «Θα κρατήσουμε την Echo και την έξυπνη τηλεόραση. Δεν αγαπώ όλα αυτά τα πράγματα αλλά θα μείνει στο σπίτι μας. Ελπίζω ότι μπορούμε να κατασκευάσουμε καλύτερα προϊόντα στο μέλλον, δηλαδή συσκευές με ενσωματωμένη προστασία της ιδιωτικής μας ζωής.»