Η φράση “Smart Home” ακούγεται όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια αλλά η σημασία πίσω από τη φράση παραμένει αρκετά “θολή”. Θα μπορούσε να ξεκινήσει από τη μεταφορά του χειρισμού ενός θερμοσίφωνα σε ένα κινητό και να καταλήξει πραγματικά εκεί που φτάνουν τα όρια της φαντασίας μας. Η ιδέα του να “συνομιλούν” μεταξύ τους οι συσκευές του σπιτιού μας έχει έρθει για να μείνει αλλά το τι θα λένε μεταξύ τους, πότε και γιατί, θα πρέπει να το ορίσουμε εμείς – είτε με τις ανάγκες μας, είτε με τη φαντασία μας.
Ο χώρος του έξυπνου σπιτιού ευνοείται από τεχνολογίες που έχουν παραχθεί και έχουν δοκιμαστεί επί σειρά ετών σε πολύ πιο απαιτητικές εφαρμογές όπως ο βιομηχανικός αυτοματισμός, οι εσωτερικές επικοινωνίες (πχ. Teleconferencing) και το security/access control πολυεθνικών εταιρειών με γραφεία σε όλο τον κόσμο, ακόμα και τα κέντρα επιχειρήσεων των δυνάμεων ασφαλείας όπου η άριστη λειτουργία όλων των συστημάτων είναι κριτικής σημασίας.
Οι τεχνολογίες και τα προϊόντα που υποστηρίζουν αυτές τις δυνατότητες είναι τόσο πολλές και εξειδικευμένες που αν κανείς δεν παρακολουθεί την αγορά καθημερινά, είναι δύσκολο καθώς είναι ιδιαίτερα απαιτητικό σε γνώσεις να ενοποιηθούν σε ένα σύστημα που είναι συγχρόνως αρκετά απλό για να μπορούμε να το χειριστούμε με ευκολία σε κάθε στιγμή της καθημερινής μας ζωής και αρκετά πολύπλοκο για να μπορεί να διαχειριστεί δεκάδες, ακόμα και εκατοντάδες συσκευές σε ένα ενοποιημένο σύστημα.
Η μελέτη, η ενοποίηση και η υλοποίηση των παραπάνω λέγεται “integration” και στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται πλέον αρκετές εταιρείες που έχουν συσσωρεύσει εμπειρία από όλους τους εμπλεκόμενους τομείς και έχουν εκτελέσει μια πληθώρα από τεχνολογικά απαιτητικά projects. Η εκπαίδευση των εξειδικευμένων τεχνικών τους δεν προέρχεται μόνο από ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά πολύ συχνά και από τις ίδιες τις εταιρείες που παράγουν τον εξοπλισμό σε μια προσπάθεια να προσφέρουν ένα άριστο τελικό αποτέλεσμα, που όπως θα δούμε παρακάτω είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, όχι μόνο του εξοπλισμού.
Κατηγορίες συσκευών
Ας ξεκινήσουμε ρίχνοντας μια ματιά στον εξοπλισμό ανά κατηγορία.
Ασφάλεια
Ένα σύστημα ασφάλειας το 2020 έχει πλέον τεράστιες δυνατότητες και δεν παραμένει στους συναγερμούς και τις κάμερες. Πόρτες μπορούν να ανοίγουν ή να κλειδώνουν όποτε θέλουμε εμείς και διατηρώντας συγχρόνως τον κλασικό τρόπο λειτουργίας ώστε να λειτουργούν ακόμα και αν πέσει το ρεύμα. Τα συστήματα ασφάλειας μπορούν πλέον να ενοποιηθούν με το υπόλοιπο σπίτι μας και μεταξύ τους ώστε να μπορούμε να τα διαχειριζόμαστε κεντρικά και σε περίπτωση ανάγκης να μπορούμε να κρίνουμε έγκαιρα ποιος είναι ο κίνδυνος, από ποιο μέρος του σπιτιού προέρχεται (ακόμα και σε οικίες δεκάδων δωματίων) και αν απαιτείται να λαμβάνονται αυτόματα ενέργειες ή να αποστέλλονται ειδοποιήσεις. Για παράδειγμα το να φωτογραφηθεί ο εισβολέας και να σας αποσταλεί η φωτογραφία.
Φωτισμός
Ο φωτισμός σε ένα Smart Home δεν μένει απλά στο άναμμα ή ντιμάρισμα των φωτιστικών μας. Τα ίδια τα φωτιστικά μπορούν να παρέχουν διάφορους χρωματισμούς αλλά και διαφορετικές θερμοκρασίες λευκού (ψυχρό/θερμό). Ο φωτισμός μας πλέον μπορεί να “ακολουθεί” τον εξωτερικό, όχι μόνο ως προς τη φωτεινότητα, αλλά και ως προς το χρώμα ευνοώντας έτσι τους φυσικούς ρυθμούς του οργανισμού μας.
Σκίαση
Ρολά, τέντες, κουρτίνες, πέργολες και άλλες λύσεις σκίασης είναι πλέον ελεγχόμενες από μοτέρ. Αυτό μας επιτρέπει όχι μόνο να τις χειριζόμαστε με ευκολία αλλά και να αυτοματοποιούμε την χρήση τους σύμφωνα με τις ανάγκες μας και τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Η σωστή χρήση των τεντών/κουρτινών κτλ. μειώνει τις απαιτήσεις σε κλιματισμό και την κατανάλωση ενέργειας. Αυτό κάνει το έξυπνο σπίτι ενεργειακά αποδοτικό και πιο φθηνό στην καθημερινή του χρήση. Δεν είναι τυχαίο που μια πληθώρα από δημόσια κτήρια ανά τον κόσμο χρησιμοποιούν αυτοματοποιημένη σκίαση για να μειώσουν τις ενεργειακές τους απαιτήσεις.
Αισθητήρες
Οι διάφοροι αισθητήρες επιτρέπουν στο σπίτι μας να ανταποκρίνεται σε αλλαγές στον εξωτερικό κόσμο ή και την παρουσία μας. Μπορούμε να μετράμε παραμέτρους όπως φωτισμό, χρόνο, παρουσία, θερμοκρασία, υγρασία και ό,τι άλλο φανταστείτε και με βάση αυτές τις μετρήσεις να ανταποκρίνονται όλες οι συσκευές του σπιτιού μας. Από ένα απλό θερμοστάτη, μέχρι ένα πλήρως αυτοματοποιημένο σπίτι που ανταποκρίνεται στην παρουσία σας και τον τρόπο ζωής σας φροντίζοντας οι χώροι που χρησιμοποιείτε να έχουν τις συνθήκες που προτιμάτε και οι χώροι που δεν χρησιμοποιείτε να κλείνουν χωρίς να χρειάζεται να ασχοληθείτε.
Video Conferencing
Το Video Conferencing έχει μπει πλέον στην καθημερινότητά μας. Από μια απλή βίντεο κλήση, τα μαθήματα των παιδιών, μέχρι την επικοινωνία και τον συντονισμό μεταξύ οργανισμών του δημοσίου. Το video conferencing στο έξυπνο σπίτι είναι ενοποιημένο με το σύστημα διασκέδασης και μπορούμε για παράδειγμα αν δεχτούμε μια βίντεο κλήση ενώ βλέπουμε ταινία, όταν την δεχτούμε να γίνει αυτόματα pause η ταινία, η πηγή της τηλεόρασης να γυρίσει στην κλήση και να ενεργοποιηθεί το μικρόφωνο στο touch panel μας. Διαφορετικά, μπορούμε να δούμε την κλήση απευθείας από το touchpanel ενώ η ταινία είναι σταματημένη και αυτή να ξεκινήσει αυτόματα όταν σταματήσει η κλήση. Η τελική συμπεριφορά του συστήματος μπορεί πλέον να εφαρμόσει τέλεια στις ανάγκες του χρήστη.
Audio/Video
Ο χειρισμός των συσκευών AV και των media περνάει όλο και περισσότερο από δίκτυα και το internet. Αυτό κάνει ολοένα και ευκολότερη την ενοποίηση αυτών των συσκευών μέσα στο έξυπνο σπίτι. Μπορείτε πλέον να βλέπετε και να ακούτε όλες σας τις αγαπημένες ταινίες και μουσική σε όποιο χώρο επιθυμείτε χωρίς δεκάδες τηλεκοντρόλ, παρά μόνο το interface που εσείς θα επιλέξετε. Αυτό μπορεί να είναι από το τηλέφωνό σας, ένα touch screen, ακόμα και ένα ενοποιημένο τηλεκοντρόλ με οθόνη που μπορεί να σας δείχνει για παράδειγμα το artwork του άλμπουμ που ακούτε ή πληροφορίες για την ταινία που παρακολουθείτε.
Controllers – Where it all comes together!
Οι controllers είναι ουσιαστικά η “ψυχή” του έξυπνου σπιτιού και εκεί καταλήγουν οι συνδέσεις όλου του σπιτιού ώστε να μπορεί να λειτουργήσει ως ένα ενοποιημένο σύστημα. Ακόμα και όταν η εφαρμογή μας απαιτεί πολλαπλούς controllers, αυτοί μπορούν να λειτουργήσουν ως ένα ενιαίο σύστημα. Η χρήση πολλαπλών controllers μάλιστα ενδείκνυται όταν απαιτείται η σωστή λειτουργία του σπιτιού ακόμα και σε περίπτωση βλάβης του εξοπλισμού. Ακόμα και στην ακραία περίπτωση που αχρηστεύει ένα switch ή router και οι controllers δεν μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, οι διακόπτες σας, οι αισθητήρες σας, ο φωτισμός/σκίαση και τα υπόλοιπα υποσυστήματα θα συνεχίσουν να λειτουργούν τοπικά. Συγχρόνως προσφέρονται διαγνωστικά που μπορούν είτε να σας ειδοποιήσουν για το πρόβλημα, είτε εφόσον το επιλέξετε, να ειδοποιήσουν αυτομάτως τον απαραίτητο τεχνικό μέσω email. Υπάρχει πλέον η δυνατότητα να διορθωθούν προβλήματα και δυσλειτουργίες απομακρυσμένα, χωρίς να εμπλακείτε, παρά μόνο να ενημερωθείτε για να δώσετε το “OK” ώστε να προχωρήσει η επισκευή.
Οι δυνατότητες του “Integration”. Ποιος επικοινωνεί με ποιον και γιατί
Είτε είστε ο άνθρωπος που θέλει να ελέγχει τα πάντα, είτε θέλετε το επιθυμητό αποτέλεσμα με την ελάχιστη επαφή με την τεχνολογία, είναι σίγουρο ότι θα βρεθείτε στη θέση όπου η μια συσκευή πρέπει να επικοινωνήσει με την άλλη. Από το να μαζέψετε τις τέντες σας λόγω ισχυρού άνεμου, το να ανάψετε τον διακοσμητικό σας φωτισμό όταν πέσει το φως της μέρας ή να κατέβει το lift του projector σας και η οθόνη όταν επιλέξετε να δείτε μια ταινία, αυτό που κάνει το Smart Home smart είναι η εναρμονισμένη επικοινωνία μεταξύ των συσκευών. Πού μπορεί να φτάσει αυτό;
Επειδή είναι πραγματικά αδύνατο να οριοθετηθούν οι δυνατότητες, είναι προτιμότερο να το δούμε σαν events (πράγματα που εισέρχονται στο σύστημά μας) και actions (πράγματα που εξέρχονται από το σύστημά μας). Για παράδειγμα, αν πατήσουμε ένα κουμπί ή μας δει ένας αισθητήρας, αυτά είναι events. Το να ανάψουμε ένα φως ή να κλείσουμε μια κουρτίνα είναι actions.
Χρονικά Events
Τα events μπορεί να είναι χρονικά. Για παράδειγμα, μπορούμε να ανάβουμε ή να σβήνουμε φώτα ή να μειώνουμε την ένταση του ήχου ανάλογα με την ώρα της ημέρας ή τη θέση του ήλιου στον ορίζοντα (αστρονομικό ρολόι). Μ’ αυτόν τον τρόπο μπορούμε να προσαρμόσουμε το περιβάλλον του σπιτιού μας στο καθημερινό μας ωράριο. Το θερμοσίφωνο μπορεί να μας περιμένει με ζεστό νερό όταν επιστρέφουμε από τη δουλειά μας ή το γυμναστήριο, τα φώτα μας μπορούν να αλλάζουν θερμοκρασία χρώματος για να μιμηθούν το φυσικό φως και να βοηθούν τον κιρκαδικό μας ρυθμό ή να ανάψουν ντιμάροντας πολύ αργά για να μας ξυπνήσουν με φυσικό τρόπο. Με αντίστοιχο τρόπο, τα AC μας μπορούν να θερμαίνουν ή να ψύχουν τους χώρους που χρησιμοποιούμε καθημερινά χωρίς να είναι απαραίτητη η επαφή μας με κάποιο χειριστήριο ή να διαμορφώνεται η φωτεινότητα ενός χώρου εργασίας χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό φυσικού και τεχνητού φωτός δυναμικά κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Events από αισθητήρες
Ο έλεγχος των συσκευών μας όμως μπορεί να καθοριστεί και από μια πληθώρα αισθητήρων. Με τον ίδιο τρόπο που μπορούμε να ανάψουμε ένα φωτιστικό από ένα αισθητήρα παρουσίας, μπορούμε να κλείσουμε το σύστημα διασκέδασής σας αν εσείς λείπετε από τον χώρο για ένα διάστημα που θα καθορίσετε εσείς. Μάλιστα σε συνδυασμό με χρονικά events, αυτή η συμπεριφορά μπορεί να είναι διαφορετική κατά τη διάρκεια της ημέρας και διαφορετική τη νύχτα. Με το ίδιο παράδειγμα που χρησιμοποιήσαμε παραπάνω, ο φωτισμός σας θα μπορούσε να άλλαζε όταν σας βλέπει ο αισθητήρας παρουσίας μόνο κατά την διάρκεια της νύχτας ή ακόμα και σε συνδυασμό με αισθητήρα φωτεινότητας όταν ο φωτισμός είναι χαμηλός – ανεξαρτήτου της ώρας. Ή φανταστείτε να νυστάζετε ενώ παρακολουθείτε μια ταινία και να πάτε για ύπνο αφήνοντας όλο τον εξοπλισμό σας αναμμένο. Αν ο αισθητήρας παρουσίας του Home Cinema δει ότι λείπουμε και ο αισθητήρας του δωματίου μας δει ότι βρισκόμαστε εκεί, το Home Cinema μας μπορεί να κλείσει αυτόματα, να σβήσουν ή να ντιμάρουν πολύ χαμηλά τα φώτα του σπιτιού και να κλείσει αυτόματα ο κλιματισμός στους χώρους που δεν χρησιμοποιούνται.
Αισθητήρας θα μπορούσε να θεωρηθεί ακόμα και ένα κουμπί. Φανταστείτε για παράδειγμα ότι έχετε μια εξωτερική πύλη και μια ή περισσότερες εσωτερικές εισόδους και η κάθε μια έχει το θυροτηλέφωνό της. Είναι πλέον δυνατόν να έχετε διαφορετικούς ήχους για κάθε είσοδο με διαφορετική ένταση αναλόγως της ώρας ή/και του χώρου, να γίνεται αυτόματο video switching ώστε το interface σας να δείχνει το video του θυροτηλεφώνου που χτύπησε και αν η ένταση στον χώρο διασκέδασης που βρίσκεστε είναι πάνω από κάποιο όριο, να σας την χαμηλώνει προσωρινά ή και την muteάρει και να πατάει pause!
Απομακρυσμένα Events
Εφόσον πλέον μιλάμε για πληροφορία και όχι για απλά συσκευές και επειδή ζούμε στην εποχή όπου η μετάδοση της πληροφορίας είναι πιο εύκολη και πιο γρήγορη από ποτέ, τίποτα δεν μας σταματάει από το να βλέπουμε ή ακόμα και να χειριζόμαστε και να επιβλέπουμε το σπίτι μας ενώ εμείς λείπουμε. Η τηλεμετρία και ο τηλεχειρισμός είναι πλέον καθημερινότητα. Έτσι μπορούμε να βλέπουμε αν ξεχάσαμε αναμμένο το θερμοσίφωνο (ή οποιαδήποτε άλλη συσκευή) και να το κλείνουμε χωρίς να χρειάζεται να επιστρέψουμε σπίτι, ακόμα και να κλειδώσουμε την πόρτα μας. Μπορείτε πραγματικά να αφήσετε το σπίτι σας όπως είναι και να φύγετε για διακοπές, και με το πάτημα ενός κουμπιού ενώ βρίσκεστε στον δρόμο να έρθει το σπίτι σας σε κατάσταση διακοπών. Να κλείσουν ρολά, να μαζευτούν τέντες, να σβήσουν όλα τα φώτα (ή όποια επιλέξετε εσείς), να κλειδωθούν οι πόρτες, να σβήσουν όλες οι τηλεοράσεις και να κλείσουν όλα τα ηχοσυστήματα. Κατά τον γυρισμό σας μπορείτε να επαναφέρετε το σπίτι σας ακριβώς το θέλετε με το πάτημα του ίδιου κουμπιού.
Πώς κρίνεται η ποιότητα του integration;
Οι συνδέσεις και τα πρωτόκολλα είναι πραγματικά αμέτρητα και μεταβάλλονται καθημερινά, ενώ ένα σπίτι είναι κάτι το σταθερό και μόνιμο. Συγχρόνως αυτή η πολυπλοκότητα δεν είναι σωστό να μεταφέρεται στον χρήστη γιατί έτσι «καταστρέφεται» το user experience. Αυτό δημιουργεί την ανάγκη για εταιρείες που πλέον δεν αναλαμβάνουν απλά την πώληση και την εγκατάσταση συσκευών, αλλά ένα ολοκληρωμένο πακέτο που ξεκινάει από την μελέτη των αναγκών σας και μπορεί να καταλήξει μέχρι την τεχνική υποστήριξη 24 ώρες το 24ωρο.
Ένας «καλός» integrator πρέπει πρώτα από όλα να είναι ένας άρτια τεχνικά καταρτισμένος συνεργάτης, αλλά συγχρόνως πρέπει να είναι κάποιος που να μπορείτε να εμπιστευτείτε αρκετά για να σας καθοδηγήσει στις επιλογές σας, να σας εξηγήσει τι κρύβεται πίσω από τα marketing terms και να εκτελέσει εργασίες εγκατάστασης και συντήρησης μέσα στον χώρο σας διατηρώντας την αναστάτωση στο “absolute minimum”. Εστιάζει λοιπόν περισσότερο στην παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας και λιγότερο στην πώληση του εξοπλισμού. Ο «κακός» integrator αντίθετα είναι αυτός που εστιάζει περισσότερο στις πωλήσεις εξοπλισμού και λιγότερο στις υπηρεσίες και την ποιότητά τους.
Φυσικά, η ποιότητα και οι δυνατότητες του εξοπλισμού είναι εξαιρετικά σημαντικά πράγματα και στην αγορά ισχύει το «ό,τι πληρώνεις παίρνεις», αλλά αν η ποιότητα της εγκατάστασης και του προγραμματισμού είναι χαμηλού επιπέδου, τότε ο καλύτερος εξοπλισμός που μπορείτε να αγοράσετέ μπορεί να καταλήξει δύσχρηστος ή ακόμα και δυσλειτουργικός.