Τα CBS είναι συστήματα με κεντρικές συστοιχίες μπαταριών όπου τροφοδοτούν τον φωτισμό ασφαλείας σε μεγάλες κτιριακές εγκαταστάσεις, αποδίδοντας χαμηλό κόστος συντήρησης, καλύτερη και ευκολότερη επίβλεψη της λειτουργίας του φωτισμού ασφαλείας.
Τα συστήματα CBS αποτελούν την νέα παγκόσμια τάση στον φωτισμό ασφαλείας.
Ως Κεντρικό Σύστημα Μπαταριών ή αλλιώς CBS, ορίζεται η μονάδα εκείνη η οποία παρέχει μόνιμη τάση λειτουργίας σε φωτιστικά ασφαλείας, είτε η τάση αυτή προέρχεται από το εκάστοτε δίκτυο ρευματοδότησης είτε από συστοιχία μπαταριών όταν υπάρχει διακοπή του δικτύου ρευματοδότησης.
Με λίγα λόγια, το CBS σημαίνει ότι η εφεδρική πηγή τροφοδοσίας για τον φωτισμό όδευσης ή/και εξόδου διαφυγής ανάγκης παρέχεται κεντρικά όταν διακόπτεται η τάση δικτύου.
Η συνθήκη αυτή προϋποθέτει τα φωτιστικά ασφαλείας που θα χρησιμοποιηθούν σε μια τέτοια εγκατάσταση, να λειτουργούν σε εναλλασσόμενη τάση (AC), στην περίπτωση που υπάρχει τάση δικτύου και σε συνεχή (DC), όταν αυτή προέρχεται από τις κεντρικές μπαταρίες του συστήματος.
Σε ένα CBS σύστημα μπορούν να συνδεθούν πεπερασμένου αριθμού φωτιστικά έκτακτης ανάγκης, αναλόγως την ισχύ και το πλήθος των κυκλωμάτων που μπορεί να παρέχει ένας τέτοιος πίνακας.
Δεδομένου ότι οι μπαταρίες των περισσότερων φωτιστικών ασφαλείας, συνήθως και αναλόγως των οδηγιών του εκάστοτε κατασκευαστή, χρειάζονται αντικατάσταση κάθε τρία χρόνια, το μεγάλο πλεονέκτημα ενός τέτοιου συστήματος, έγκειται στην δραματική μείωση των εξόδων συντήρησης, καθώς πλέον η αντικατάσταση της μπαταρίας των φωτιστικών δεν απαιτεί ιδιαίτερη πρόσβαση ή οπτικό έλεγχο στο φωτιστικό, αλλά γίνεται κεντρικά.
Ο πίνακας CBS μάλιστα εκτελεί προγραμματισμένους ελέγχους αυτονομίας των μπαταριών που φέρει, ώστε τα φωτιστικά ασφαλείας που προσαρτώνται σε εκείνον να έχουν την δυνατότητα λειτουργίας για χρόνο τόσο όσο ορίζει το εκάστοτε νομοθετικό πλαίσιο (για την Ελλάδα ο νόμιμος χρόνος αυτονομίας των φωτιστικών ασφαλείας είναι 1,5 ώρα).
Γενικά
Μια τυπική εγκατάσταση CBS αποτελείται από την κεντρική μονάδα τροφοδοσίας, η οποία φέρει τις μπαταρίες, τα κυκλώματα μεταγωγής τάσης, τα κυκλώματα φόρτισης και ελέγχου των μπαταριών και τις ζώνες φωτισμού, οι οποίες συνήθως επιλέγονται να δρομολογηθούν ανά όροφο ή ανά περιοχή ενός κτηρίου.
Οι μπαταρίες στεγάζονται εντός του σταθμού βάσης CBS. Ο φορτιστής πρέπει να έχει την δυνατότητα να φορτίσει τις μπαταρίες εντός 24 ωρών, σύμφωνα με το πρότυπο IEC 1464-22, ενώ θα πρέπει να παρέχει προστασία υπερφόρτισης και ένδειξη χαμηλής τάσης. Σε περίπτωση διακοπής της τάσης δικτύου 220V, η μεταγωγή σε συνεχή τάση θα πρέπει να γίνεται αυτόματα και ακαριαία.
Όσο αφορά την συντήρηση των συστημάτων αυτών, είναι γενικά αποδεκτό, ότι οι μπαταρίες θα πρέπει να αντικαθίστανται κάθε τρία χρόνια, εκτός της περίπτωσης όπου υποδεικνύεται διαφορετική κατεύθυνση από τον εκάστοτε κατασκευαστή. Στην αγορά υπάρχουν μπαταρίες κλειστού τύπου, οι οποίες αντικαθίστανται ακόμη και μετά από 10 έτη λειτουργίας.
Τα CBS συστήματα διαχωρίζονται στις εξής δύο λειτουργικές κατηγορίες:
Α. Συμβατικού Τύπου CBS
Στα CBS συστήματα αυτής της κατηγορίας, τα φωτιστικά ασφαλείας εγκαθίστανται σε τοπολογία αστέρα συνδεδεμένα σε ηλεκτρολογικές γραμμές, οι οποίες αναχωρούν από το σημείο όπου βρίσκεται ο κεντρικός πίνακας και τερματίζουν σε οποιοδήποτε σημείο της εγκατάστασης.
Ο αριθμός των ζωνών αυτών καθώς και η συνολική ισχύς εξόδου που μπορεί να αποδώσει ένας πίνακας, έχουν συγκεκριμένες τιμές. Για παράδειγμα στην αγορά θα συναντήσουμε συμβατικούς πίνακες CBS 220 ή 24V με ισχύ εξόδου 300 έως 600 Watt και αριθμό ζωνών από 4 έως 16.
Πρακτικά ο περιορισμός αυτός επιτρέπει την επιλογή φωτιστικών ασφαλείας αναλόγως την κατανάλωση τους, ώστε το σύστημα συνολικά να έχει την ικανότητα μιάμιση ώρας εφεδρείας τουλάχιστον στην περίπτωση διακοπής της παροχικής τάσης δικτύου.
Σε αυτού του τύπου τους πίνακες κατά την αρχική εκκίνηση τους, γίνεται αυτομάτως ένας υπολογισμός της ισχύος, όπως αυτή επιμερίζεται σε κάθε ζώνη. Συνεπώς, σε κάθε μελλοντικό προγραμματισμένο λειτουργικό έλεγχο του συστήματος, οποιαδήποτε μεταβολή της αρχικής καταναλωτικής ισχύος εντοπίζεται σε μια ζώνη, εμφανίζεται ως βλάβη η οποία θα πρέπει και να εντοπιστεί.
Για παράδειγμα, εάν ο λαμπτήρας ενός φωτιστικού ασφαλείας έχει καεί, συνεπώς η κατανάλωση ισχύος του σε εφεδρεία είναι μειωμένη, τότε αυτό θα πρέπει να αναδειχθεί ως βλάβη στην ζώνη, όπου βρίσκεται τοποθετημένο το φωτιστικό και φυσικά να διορθωθεί ώστε το σύστημα να είναι και πάλι πλήρως λειτουργικό.
Β. Διευθυνσιοδοτούμενου Τύπου CBS
Τα φωτιστικά ασφαλείας, που συνδέονται σε ένα διευθυνσιοδοτούμενου τύπου πίνακα, φέρουν ένα ειδικό δομικό στοιχείο (module) το οποίο προσδίδει στο καθένα από αυτά μια μοναδική διεύθυνση έτσι ώστε να γνωστοποιείται η παρουσία τους στο CBS σύστημα.
Κατά αυτόν τον τρόπο τα φωτιστικά όχι μόνο είναι αναγνωρίσιμα από το CBS αλλά και επικοινωνούν αμφίδρομα με τον κεντρικό πίνακα λαμβάνοντας και αποστέλλοντας ψηφιακά πακέτα δεδομένων από και προς αυτόν.
Έτσι σε αυτή την περίπτωση, μπορούμε να καθορίσουμε ανά φωτιστικό και όχι ανά ζώνη, ποιο θα λειτουργεί σε συνεχή ή μη συνεχή λειτουργία, ή ακόμη μπορούμε να εκτελέσουμε ένα λειτουργικό τεστ το οποίο θα αφορά σε ένα μοναδικό σημείο (όπου σημείο εννοείται η μοναδική διεύθυνση ενός φωτιστικού).
Και σε αυτού του τύπου τα CBS συστήματα, τα φωτιστικά ασφαλείας εγκαθίστανται σε τοπολογία αστέρα συνδεδεμένα σε ηλεκτρολογικές γραμμές οι οποίες αναχωρούν από το σημείο όπου βρίσκεται ο κεντρικός πίνακας.
Τα καλώδια που χρησιμοποιούνται σε αυτή την περίπτωση, συστήνεται να είναι θωρακισμένου τύπου (π.χ. LiyCy), έτσι ώστε η πιθανότητα θορύβου να εξαλείφεται οδηγώντας τις επαγωγικές τάσεις προς τη γη. Μέσα από δύο αγωγούς αλλά σε διαφορετικές συχνότητες μεταδίδονται αμφίδρομα τα ψηφιακά δεδομένα και ταυτόχρονα η απαραίτητη τάση τροφοδοσίας.
Ιδιαίτερα σημαντική σε αυτή την περίπτωση πινάκων CBS, είναι η απόδοση του σφάλματος, το οποίο πλέον αφορά ένα σημείο (φωτιστικό) και όχι μια ζώνη. Αν επιπλέον στα φωτιστικά ασφαλείας δοθεί στο καθένα ονομασία αναλόγως της περιοχής όπου αυτά είναι τοποθετημένα, τότε η εργασία συντήρησης καθίσταται σαφώς ταχύτερη και οικονομικότερη, αφού ο πίνακας πλέον θα εμφανίζει την ονομασία αυτή και παράλληλα την μοναδική διεύθυνση του φωτιστικού που φέρει το σφάλμα και όχι τον αριθμό μιας ζώνης φωτισμού η οποία φέρει συνήθως περισσότερα του ενός φωτιστικών.
Λειτουργία δικτύου CBS
Στην περίπτωση όπου η μελέτη φωτισμού ασφαλείας προδιαγράφει αριθμό φωτιστικών περισσότερων από αυτά που μπορεί να τροφοδοτήσει ένας πίνακας CBS, αρκετά συστήματα της αγοράς ενσωματώνουν την σύνδεση και την επικοινωνία υποπινάκων σε τοπολογία master/slave με τον κεντρικό.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, το συνολικό δίκτυο των πινάκων και των φωτιστικών ασφαλείας θα πρέπει να λειτουργεί ως ένα ενιαίο σύνολο, όπου η πληροφορίες θα κυκλοφορούν αμφίδρομα από και προς όλους του πίνακες.
Στο παραπάνω σχέδιο αποτυπώνεται η συνδεσμολογία ενός συστήματος CBS σε δίκτυο, το οποίο συμπεριλαμβάνει υποπίνακες.
Σύνθεση σε Ethernet
Τα περισσότερα συστήματα CBS παρέχουν την δυνατότητα σύνδεσης σε τοπικό δίκτυο μέσω πρωτοκόλλου Ethernet, επιτρέποντας κατά αυτόν τον τρόπο τον πλήρη οπτικό έλεγχο και προγραμματισμό του συστήματος μέσω απλών web browsers όπως Internet Explorer, Google Chrome κλπ.
O κάθε πίνακας λαμβάνει με μη αυτόματο τρόπο μια διεύθυνση IP ώστε να γίνεται αναγνωρίσιμος από το τοπικό δίκτυο (LAN) στο οποίο συνδέεται. Έτσι μπορεί να είναι ορατός από κάθε υπολογιστή ή άλλη συσκευή απεικόνισης όπως smart phone ή tablet είναι συνδεδεμένη στο ίδιο δίκτυο.
Στην περίπτωση όπου σε μια εγκατάσταση βρίσκονται συνδεδεμένοι περισσότεροι από έναν πίνακες, τότε με την χρήση ενός switch, ο καθένας από αυτούς του πίνακες, μπορεί να συνδεθεί στο τοπικό δίκτυο.
Η τοποθέτηση των CBS είναι ιδανική για ξενοδοχειακές μονάδες, νοσοκομεία, κλινικές, εμπορικά κέντρα και βιομηχανίες κ.ά.